| |
|
|
| |
 |
|
| |
|
|
| |
De oorspronkelijke naam van dit
diorama in schaal 1:87 (h0) luidt: "Zomaar een NTM-lijntje". Met
dit diorama werd in 1994 meegedaan aan een modelbouwwedstrijd
van het tijdschrift Rail Magazine,
waarbij een eerste prijs werd behaald. Het diorama is geënt op
een denkbeeldige situatie ergens
tussen Heerenveen en Sneek rond het jaar 1935 toen de
Nederlandsche Tramweg Maatschappij (NTM) in Friesland een aantal
tramlijnen exploiteerde. De weinige gebouwen op het diorama hebben echter
wel de werkelijkheid als voorbeeld. Het grote voorbeeld van de
kerk staat namelijk in het dorpje Edens, vlakbij Bolsward,
terwijl het enige
huisje op het diorama in werkelijkheid in Harlingen heeft
gestaan en nu voortleeft in het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen.
Het voorbeeld van de ophaalbrug staat nog steeds aan het
Schapedijkje in mijn geboorteplaats Dokkum. In 2008 is het
diorama overigens opgeknapt door dit te voorzien van nieuw
"groen". |
|
| |
|
|
| |
|
|
Idee
Het idee voor dit diorama is
ontstaan doordat mijn belangstelling in de loop der jaren
groeide voor de spoorwegen in de provincie Friesland. Nadat ik
het emplacement van het voormalige station van
Dokkum-Aalsum al
eens in model had omgezet, ging mijn belangstelling ook uit naar
de (stoom-)trams van de Nederlandsche Tramweg Maatschappij (NTM)
die ook Dokkum aandeden. Er werd een "grote Henschel" gebouwd
gevolgd door een van de zogenaamde "brede rijtuigen" en een
goederenwagen, een veel voorkomende combinatie bij de NTM. Op
het moment dat ik bezig was met het bouwen van het huisje las ik
in Rail Magazine de aankondiging van de dioramawedstrijd.
Ik
besloot dit huisje, de al eerder gebouwde kerk, de tjalk en het
model van de tram te combineren tot een geheel en door het
napluizen van wat documentatie stuitte ik op een foto waarop een
tram was afgebeeld die over een ophaalbrug reed. Daarmee was het
idee geboren. |
|
| |
Opbouw van het diorama
Als grondplaat dient een stuk
multiplex van 16 mm waarop twee lagen zachtboard zijn bevestigd
en waarna de ruwe vormen van het landschap zijn uitgesneden.
Nadat de ophaalbrug in het landschap werd ingepast, werd het "water" aangebracht door een donkergroene verflaag aan te
brengen op de bodemplaat, gevolgd door enkele lagen bootlak. Na
het aanbrengen van de kademuren, die deels uit polystyreen
steentjesplaat en
deels uit openhaardlucifer-hout bestaan, werden de wegen gemaakt.
Deze bestaan uit een muurvulmiddel dat, voordat het kans kreeg
om te drogen, werd ingekrast met een afbreekmesje. Na het drogen
werden de
wegen geschilderd: bruinrood voor de hoofdweg en
lichtgeel (goedkopere steen) voor de minder belangrijke zijwegen.
Na het plaatsen van de gebouwen, die
hieronder verder worden beschreven,
volgde het gras. Bij het oorspronkelijke diorama bestond dit uit
uitgeplozen vilt, maar dit is inmiddels vervangen door Heki
Wildgras. |
|
 |
|
| |
 |
|
Het gras
rond de kerk werd overigens gemaakt met behulp van Woodland Scenics turf. De heg rond de kerk werd gemaakt
van een strook schuimplastic die in donkergroene verf
werd gedrenkt en aan de buitenzijde werd bevlokt met
groen. Het grindpad rond de kerk bestaat uit een fijn
soort steenslag van Busch en de grafzerken werden
gesneden uit polystyreen-plaat (Evergreen) en vervolgens
met de hand beschilderd.
Het eendenkroos op het water werd gemaakt door
plaatselijk een laagje bootlak aan te brengen en dit te
bestrooien met groengekleurd zandachtig strooimateriaal
van Heki. Het riet stamt van Woodland Scenics. |
|
| |
Bomen
De eerste bomen op dit diorama waren
gemaakt van zeeschuim dat met vlokkenmateriaal was bestrooid.
Doordat zeeschuim nogal breukgevoelig is, braken de
stammen/takken nogal eens af en dit vergde het nodige
herstelwerk. Daarom werd in 2008 besloten het geheel te voorzien
van nieuwe bomen die zelf werden gemaakt door middel van de
zogenaamde draadmethode. In dit geval werd bloemistendraad
gedraaid en gevlochten tot boomskeletten die daarna in een
mengsel van houtlijm, gedroogde tuinaarde en bruine verf werden
gedoopt en gedroogd. Daarna werd met behulp van spuitlijm een
hoeveelheid "coarse turf" van Woodland Scenics als bladeren
aangebracht. Een laagje haarlak houdt dit groen nog eens extra
op zijn plaats. |
|
 |
|
| |
|
|
Brug
De ophaalbrug werd voornamelijk
gemaakt van messing profielen die aan elkaar werden gesoldeerd.
Slechts de opvulstukjes boven de boog werden gemaakt van dun
styreenplaat. De paaltjes voor de kadehekken komen uit het
assortiment van Billing Boats en de gebruikte kettingen komen
ook uit de hoek van de modelscheepsbouw. Het brugdek werd gemaakt
van messing profielen waarop de rails (N-rails code 80) zijn
bevestigd. De bovenzijde werd vervolgens opgevuld met stukjes
styreenplaat met plankmotief van Evergreen. De brug is
functioneel, maar kan alleen met de hand opgehaald worden. |
|
| |
Kerk
Voor de kerk werd uitsluitend
polystyreenplaat gebruikt. Voor de muren, die in werkelijkheid
bestaan uit een wat grove baksteen, werd Kibri-steentjesplaat
op h0-formaat gebruikt. Het nadeel hiervan is dat alle stenen
dezelfde afmetingen hebben, terwijl dit in werkelijkheid nogal
verschilt. De muren werden op maat gesneden en geschuurd en de
kozijnen werden gemaakt door het buitenste profiel uit een dunne
styreenplaat te snijden en vervolgens de spijlen te maken van over
elkaar gelegde stripjes styreen. Gekromde spijlen werden gemaakt
door deze stripjes voorzichtig te buigen. Voor het zadeldak op
de toren werden dakplaten van Kibri gebruikt, maar voor het dak
op het schip van de kerk werden vlakke styreenplaten van
Evergreen gebruikt die werden ingekerfd met behulp van een
stalen lineaal en een afbreekmesje. Kleine onderdelen en
versieringen werden ook veelal gesneden uit styreenplaat. |
|
 |
|
| |
|
|
|
|
| |
Het huisje en de garage ontstonden
op dezelfde manier, zij het dat de muren van het huisje werden
gemaakt van N-steentjesplaat van Kibri terwijl de garage geheel
werd gemaakt van voorgevormd styreenplaat van Evergreen |
|
| |
|
|
|
|
| |
Tram
Een Minitrix-onderstel van een
T3-modelletje vormt de aandrijving van het tramlocje, waarbij de
assen werden vervangen om op normaalspoor te kunnen rijden. De
behuizing van de loc werd van messingplaat en -profielen
gemaakt. Het tramrijtuig en de goederenwagen werden vrijwel geheel
uit styreenplaat gebouwd. Voor kleine onderdelen zoals buffers,
stangen en leidingen werd messing profiel gebruikt. De juiste
wielen werden op ruilbeurzen op de kop getikt. Vervolgens werden
de modellen met de hand beschilderd en afgewerkt met een matte
laklaag om het geheel te beschermen, waarna de modellen nog
licht werden geweatherd. |
|
 |
|
| |
|
|
|
|
| |
Tjalk
Voor de romp van deze platbodem werd een stuk grenenhout genomen dat met zagen en schuren in model
werd gebracht, waarna het werd voorzien van een kajuit,
dekbekleding en luiken uit fijn fineer dat afkomstig was uit
sigarendoosjes. De mast werd gemaakt van een simpele satéprikker
die tot de gewenste dikte werd geschuurd en de zwaarden werden
van het genoemde fineerhout gemaakt. Het functionele roer werd
uit een stukje vliegtuigtriplex gesneden. |
|
| |
|
|
|
|
| |
Details
Op het diorama werden tenslotte nog
een aantal details aangebracht zoals een ouderwetse
ANWB-richtingwijzer die van een stukje messingprofiel en dunne
stukjes styreen werd gemaakt. De telegraaf- en lantaarnpalen
werden samengesteld uit satéprikkers en messingdraad voor de
draad- en lamphouders; de lampen zelf werden gesneden uit een
stukje gietraam als overblijfsel van een bouwpakket. Het
bakfietsje werd gemaakt van hetzelfde fineer als hierboven
genoemd en een paar wielen van Preiser fietsen. Het wasrek dat
achter het huisje staat, werd uit styreenstrips samengebouwd;
ook de lakens zijn van dun styreen. Een ouderwetse benzinepomp
werd ook al van een stukje gietraam en enkele stukjes styreen
gemaakt. |
|
| |
|
|
| |
Foto's: Fokko Feenstra |
|
| |
|
|
| |
 |
|
| |
|
|
| |
|
|
